Poziom motywacji do nauki dzieci chorych na nowotwory ustalono na podstawie skali motywacji zawartej w Arkuszu Zachowania się Ucznia B. Markowskiej. Tworzy ją dwanaście twierdzeń charakteryzujących według autorki pozytywną postawę dziecka wobec wymagań szkoły, odznaczającą się wytrwałością i potrzebą osiągnięć.
Motywacja a wiek dzieci
Analiza wyników wskazuje, że dzieci w wieku od 14. do 17. lat wykazują najczęściej przeciętny poziom motywacji do nauki, a następnie wysoki, a tylko nieliczni w tych grupach wiekowych – niski. Z kolei u dzieci w wieku od 12. do 13. lat często występuje wysoki i przeciętny poziom motywacji. Analiza statystyczna wykonana testem χ2 nie wskazuje istotności statystycznej między wynikami uzyskanymi w zakresie motywacji do nauki szkolnej.
Płeć dzieci a motywacja
Analizując motywację do nauki w kontekście płci badanych dzieci, należy zauważyć, że zarówno dziewczęta, jak i chłopcy najczęściej wykazują przeciętną motywację do nauki. Jednak dziewczęta częściej niż chłopcy wykazują jej wysoki poziom, a bardzo nieliczne tylko niski. Natomiast w grupie chłopców wyniki rozłożyły się symetrycznie (po 23,7%) po obu stronach kategorii najliczniejszej. Weryfikacja statystyczna wykonana testem χ2 wskazuje na brak istotnych statystycznie różnic pomiędzy płcią badanych dzieci a ich motywacją do nauki.
Przeczytaj: Czy powinniśmy chwalić dzieci?
Rodzaj choroby a motywacja
Motywacja do nauki w kontekście zmiennej dotyczącej rodzaju choroby nowotworowej wskazuje, że dzieci z białaczkami, chłoniakami czy też nowotworami zaliczonymi do grupy „inne” oraz guzami kości wykazywały się przeciętną motywacją do nauki. Okazuje się, że w trzech grupach (białaczki, nowotwory inne, guzy kości) ta przewaga była znacząca. Z kolei dzieci chore na nowotwory układu nerwowego posiadały wysoką motywację do nauki.
Przeprowadzona analiza rozkładów liczebności omawianej zmiennej wskazuje, że nie stanowi ona czynnika w istotny sposób różnicującego motywację dzieci do nauki. Odnotowany stan rzeczy wydaje się dość powszechny wśród dzieci chorych. Do podobnych wniosków doszła A. Nowicka (2001), badając motywację do nauki szkolnej wśród dzieci z wadą serca, padaczką oraz z astmą. Autorka stwierdziła, że uzyskane różnice w zakresie badanej motywacji dotyczą wyłącznie badanych trzech podgrup dzieci chorych i nie są reprezentatywne dla populacji generalnej. Przedstawione przez A. Nowicką (tamże) wyniki wskazują, iż dzieci z padaczką osiągają znacznie rzadziej bardzo wysoki i wysoki poziom motywacji do nauki, a częściej niski i bardzo niski.
Czy czas trwania choroby wpływa na motywację dzieci do nauki?
Przeprowadzono także analizę danych ze względu na czas trwania choroby. Wskazuje ona, że we wszystkich wyróżnionych grupach także dominowała kategoria wyników przeciętnych. Pozostałe wyniki oscylowały głównie w obrębie kategorii wysokiej. Niska motywacja do nauki najczęściej występowała u dzieci, które chorowały od 6. do 12. miesięcy. Weryfikacja statystyczna wykonana testem χ2 wskazuje na brak istotnych statystycznie różnic pomiędzy analizowanymi zmiennymi.
Przeczytaj: W jaki sposób uczenie się warunkuje rozwój lęku społecznego?
Chore dzieci chcą się uczyć
Przyjmuje się, że niechętny stosunek dziecka do nauki szkolnej może być wynikiem jego zmniejszonej sprawności czy wydolności intelektualnej, zaburzeń emocjonalnych, niewłaściwych postaw rodzicielskich czy też nieprawidłowego procesu dydaktycznego i pedagogicznego mającego miejsce w szkole (Markowska, 1972). Przedstawione wyżej badania skłaniają do kilku wniosków. Dzieci chore na nowotwory wykazują zróżnicowany poziom motywacji do nauki szkolnej. Najwięcej z nich osiągnęło poziom przeciętny.
Częściej jednak, co warte jest podkreślenia, osiągały wysoką motywację do nauki niż niską. Świadczy to o pilności, staranności w wykonywaniu zadań i poleceń nauczyciela. W wielu przypadkach uczniowie ci są wytrwali w pracy i samodzielni, uważni i ambitni.
Ponadto wyróżnione zmienne: wiek, płeć, rodzaj choroby nowotworowej, jej czas trwania, nie różnicują w sposób istotny statystycznie motywacji dzieci chorych do nauki. Stan taki wydaje się zgodny z literaturą przedmiotu, która wskazuje na wyjątkową rolę szkoły, nauki i nauczycieli w procesie zarówno choroby, jak i leczenia dziecka. Autorzy zwracają uwagę, że lekcje wnoszą normalność w życie dziecka chorego – kwestia ta dotyczy nie tylko nauki na oddziale, ale nauki w ogóle. Nauczanie i uczenie się stanowią pomost między stanem choroby i zdrowia. Dzieci pomimo bólu i wyczerpującego leczenia niejednokrotnie upominają się o przyjście nauczyciela, o lekcje. Mają one dla nich zatem niebagatelne znaczenie.
Fragment pochodzi z książki „Dziecko z chorobą nowotworową – problemy psychopedagogiczne” autorstwa Beaty Antoszewskiej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Tytuł, lead i śródtytuły są dziełem redakcji.
