Przełomowy 8. rok życia
Coraz większa liczba badań wskazuje, że jak najwcześniejsze pomaganie dzieciom w rozwijaniu umiejętności społecznych i emocjonalnych ma ogromny wpływ na ich zdrowie i dobre samopoczucie.
Prace naukowe udowadniają, że społeczne i emocjonalne funkcjonowanie dziecka oraz jego zachowanie zaczynają się stabilizować około ósmego roku życia i w dużej mierze określają zachowanie i zdrowie umysłowe młodego człowieka w późniejszym życiu.
Dlaczego to takie ważne?
Innymi słowy, jeśli dzieci nauczą się odpowiednio wyrażać swoje emocje oraz troszczyć się o innych i utrzymywać z nimi odpowiednie stosunki już we wczesnym wieku szkolnym, bardziej prawdopodobne jest, że unikną depresji, przemocy oraz innych poważnych zaburzeń zdrowia psychicznego w późniejszym wieku.
Zobacz też: Wpływ potencji na depresję seniora
W czym przeszkadza lęk?
Wychowawcy i rodzice są dziś o wiele bardziej świadomi, że kiedy u dzieci pojawia się notoryczny lęk, złość lub negatywne emocje, możliwości ich pamięci operacyjnej do przetwarzania tego, czego próbują się nauczyć, automatycznie spadają.
Wynika z tego, że sukces w nauce przynajmniej częściowo zależy od umiejętności utrzymania pozytywnych relacji społecznych przez ucznia.
Zobacz też: Tajemnice lęku
A tak to jest w Stanach…
Szkoły w całych Stanach Zjednoczonych systematycznie pomagają dzieciom w umocnieniu ich EQ, ucząc ich umiejętności identyfikowania emocji i radzenia sobie z nimi, skutecznej komunikacji oraz rozwiązywania konfliktów bez użycia przemocy.
Umiejętności te umożliwiają młodym ludziom podejmowanie dobrych decyzji, wykazywanie się postawą empatyczną oraz zachowanie optymizmu w obliczu problemów, jakie napotykają czasem w życiu.
Budujący jest fakt, że współpracując ze sobą, szkoły i rodzice mogą razem odegrać decydującą rolę we wspieraniu zdrowego rozwoju emocjonalnego i społecznego dzieci znajdujących się pod ich opieką. Przyswajanie przez dzieci tej wiedzy nazywa się często uczeniem się umiejętności społecznych i emocjonalnych (ang. Social and Emotional Learning — SEL), ponieważ mogą one zostać nabyte przez dziecko tak samo jak umiejętność posługiwania się danym językiem czy wiedza matematyczna.
Co więcej, uczenie typowych przedmiotów szkolnych nie wyklucza nauczania społecznego czy emocjonalnego. Przeprowadzono nawet badania, które wykazały, że lepsze ogólne efekty przynosi zintegrowanie tych dwóch procesów.
Czas na konkrety
Co właściwie wchodzi w skład podstawowych umiejętności, o których ciągle mówimy?
W 1995 roku Daniel Goleman, Eileen Rockefeller Growald, Timothy Shriver, ja, a także wiele innych osób założyliśmy Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning (CASEL). Jest to organizacja, która skupia się na SEL jako na głównym elemencie edukacji. CASEL przedstawiła pięć podstawowych typów umiejętności czy kompetencji składających się na inteligencję, emocjonalną, które mogą być systematycznie rozwijane zarówno w domu, jak i w szkole.
- Samoświadomość: rozpoznawanie własnych myśli, uczuć i mocnych punktów oraz dostrzeganie ich wpływu na nasze czyny i dokonywane przez nas wybory.
- Świadomość społeczna: rozpoznawanie i rozumienie myśli oraz uczuć innych ludzi, empatia i umiejętność postawienia się w sytuacji innych.
- Samokontrola: kontrolowanie emocji, tak aby ułatwiały, a nie przeszkadzały w wykonywaniu zadań, ustalanie długoterminowych i krótkoterminowych celów, radzenie sobie z napotykanymi przeszkodami.
- Odpowiedzialne podejmowanie decyzji: znajdywanie, wprowadzanie w życie i ocenianie zdecydowanych i przemyślanych rozwiązań problemów, oraz zwracanie uwagi na długoterminowe konsekwencje, jakie mogą mieć Twoje czyny dla Ciebie i innych.
- Umiejętne kontakty z innymi ludźmi: przeciwstawianie się negatywnej presji rówieśników oraz pracowanie nad rozwiązywaniem konfliktów w celu utrzymywania zdrowych i dających satysfakcję relacji z jednostkami i całymi grupami ludzi.
Ubezpieczenie na życie?
Wyniki są dwa razy lepsze, kiedy rodzice i dzieci wykonują ćwiczenia i stosują nabyte umiejętności w domu. Obserwujemy wtedy nie tylko szybsze nabywanie umiejętności, ale również poprawę relacji między członkami rodziny na skutek wzajemnego wysłuchiwania swoich problemów oraz wspólnego ich rozwiązywania.
Jednocześnie dzieci uświadamiają sobie, że nauka to proces, który trwa całe życie, a nie ustaje wtedy, kiedy kończy się szkoła. Rozwinięte umiejętności społeczne i emocjonalne są jak polisa ubezpieczeniowa, gwarantująca zdrowe i pozytywne życie pełne sukcesów.
Fragment pochodzi z książki „Rozwój inteligencji emocjonalnej Twojego dziecka. Przewodnik świadomego rodzica” Lindy Lantieri i Daniela Golemana (Wydawnictwo Helion, 2009). Publikacja za wiedzą wydawcy.