Zakażenia HBV u noworodków
W następstwie zakażenia HBV w okresie niemowlęcym, aż u 80-90% dzieci rozwija przewlekłe zapalenie wątroby. Największe ryzyko nabycia HBV od matki, u której wynik oznaczenia antygenów HBsAg lub HBeAg jest dodatni, wynosi 80-90% w przypadku noworodka, który nie otrzymał iniekcji immunoglobuliny anty-HBs w ciągu 12 godzin po urodzeniu, a następnie trzech dawek szczepionki przeciw HBV. Z tych wszystkich względów szczepienie to jest bardzo ważne.
Kiedy szczepić niemowlęta przeciw WZW B?
W Polsce (od 2000 r.) zaleca się trzy dawki szczepionki (0.–1.–6. miesiąc życia) niezależnie od urodzeniowej masy ciała. Wykazano jednak, że szczepienie pierwotne u dzieci z bardzo małą urodzeniowa masą ciała rozpoczęte w okresie noworodkowym jest mniej skuteczne niż u dzieci z masą ciała powyżej 2000 g.
Po podaniu trzech dawek szczepionki (począwszy od pierwszego tygodnia życia) poziom przeciwciał anty-HBs 10 mIU/ml (uważany za immunologicznie bezpieczny) osiągnęło 68% dzieci z grupy urodzonych z bardzo małą urodzeniową masą ciała oraz 52% z ekstremalnie małą masą ciała (< 1000 g).
W grupie niemowląt, które w następstwie szczepienia pierwotnego nie wytworzyły ochronnego poziomu przeciwciał, 96% stanowiły dzieci z urodzeniową masą ciała poniżej 1700 g. Z powyższych względów Amerykańska Akademia Pediatrii (AAP) oraz Amerykański Komitet Doradczy ds. Szczepień Ochronnych (Advisory Committee on Immunization Practices – ACIP) oraz WHO (World Health Organization) rekomendują:
- szczepienie noworodków z masą ciała urodzeniową większą lub równą 2000 g, jak najszybciej, podobnie jak u noworodków donoszonych,
- rozpoczęcie szczepień przeciw WZW B dzieci z urodzeniową masą ciała poniżej 2000 g w pierwszej dobie życia matek z ujemnym wynikiem badania w kierunku antygenu HBV– matka HBs [-]),
- noworodki z masą ciała poniżej 2000 g urodzone przez matki HBsAg dodatnie (HBs [+]) oraz matki niebadane na obecność HBsAg powinny otrzymać pierwszą dawkę szczepionki równocześnie z immunoglobuliną przeciw WZW B (Hepatitis B immunoglobulin – HBIG) w ciągu 12 godzin po urodzeniu.
Aktualny stan wiedzy sugeruje, że uodpornienie czynno-bierne u dzieci z małą urodzeniową masą ciała jest szczególnie wskazane.
Warto wiedzieć: Kiedy podejrzewać przewlekłe WZW typu B?
Schemat szczepień przeciw WZW B w Polsce
Program Szczepień Obowiązkowych nie zawiera modyfikacji schematu szczepień przeciwko WZW B u wcześniaków oraz dzieci z małą urodzeniową masą ciała. Aktualnie w Polsce zaleca się rozpoczęcie szczepień przeciw WZW B w 1. dobie życia niezależnie od urodzeniowej masy ciała. Jednak 3-dawkowy schemat szczepienia tych dzieci może być niewystarczający.
W sumie pełny cykl szczepienia wcześniaka powinien się składać z 4 dawek szczepionki przeciw WZW B (schemat 0, 1, 2-3, 6-7). U dzieci tych zaleca się badanie poziomu przeciwciał anty HBs oraz antygenu HBs między 9. a 15. miesiącem życia lub 1-3 miesiące po zakończeniu szczepień podstawowych. Kontrola poziomu przeciwciał przeciw WZW B w tym czasie wskazuje na obecność lub brak uodpornienia.
Szczególne wskazanie jest dla wcześniaków ważących poniżej 2000 g matek HBs dodatnich. Dalsze postępowanie podejmuje się w zależności od wyników badań serologicznych dziecka. Gdy:
- HBsAg [-] i anty HBs > 10 mIU/ml – dziecko nie wymaga dalszej opieki,
- HBsAg [-] i anty HBs < 10 mIU/ml – trzy dawki szczepionki WZW B (co 2 miesiące) – sprawdzić poziom anty HBs,
- HBsAg [+] – dziecko wymaga leczenia.
Jakie jest stężenie przeciwciał-HBV po szczepieniach?
Ochronne stężenia przeciwciał anty-HBV wykazano u 85,3% wcześniaków i u 70,5% dzieci urodzonych o czasie. Badania z 2010 r. wskazują, że odsetek dzieci ze stężeniem przeciwciał anty HBsAg > 10 ml U/ml po szczepieniu pierwotnym szczepionką DTPa–WZWB–IPV/Hib podawaną w 2., 4., i 6. miesiącu życia oraz po dawce przypominającej w 18. miesiącu życia w grupach dzieci wcześniaków i donoszonych nie różnił się istotnie (93,4% vs 95,2%). Nie stwierdzono również różnic w odpowiedzi na szczepienie zależnych od czasu trwania ciąży i urodzeniowej masy ciała.
Polecamy: Jakie przeciwciała są charakterystyczne dla wirusowego zapalenia wątroby?
Fragment książki "Dziecko i jego środowisko. Wyzwania pediatrii w XXI wieku. Immunoprofilaktyka u dzieci i młodzieży" (Wydawnictwo Continuo, 2012). Publikacja za zgodą wydawcy. Tytuł, lid i śródtytuły wprowadzone przez redakcję.
